Ustowo to miejsce z zaskakującą historią. Na stronie historyczny.szczecin.pl ukazał się wyjątkowy materiał autorstwa Pawła Ziątka, poświęcony wsi, która może poszczycić się znacznie starszym rodowodem, niż do tej pory sądzono.
„Dzisiejsza wieś Ustowo to jedna z starszych osad w okolicy, która może być wcześniejsza niż się podaje - w jej kontekście nie mowa o założeniu, a o konkretnej wzmiance, że kiedyś była opuszczona i w pierwszych wzmiankach mowa o jej ponownym zasiedleniu” – napisał Paweł Ziątek w swoim opracowaniu „Ustowo, dawne Güstow – historia wsi”.
Zaznacza, że wiele wątków historycznych, które podają książki o Ustowie lub karty wpisowe zabytków, bazują na dziele Berghausa. Autor przywołuje zapiski szczecińskiego konserwatora zabytków Hugo Lemckego, z których wynika, że dzisiejsze Ustowo istniało jednak już przed 1240 rokiem.
„Do wsi przyrosła opowieść, że wieś założono w 1240 roku, co nie jest prawdą - Lemcke wspomina, że w traktacie między księciem Barnimem, a biskupem Konradem z Kamienia o dziesięcinie z miejscowości zaznacza się, że należy opuszczone osady ponownie zasiedlić. Wśród nich wymieniono dawne Güstow. Oznacza to, że osada ta musiała być starsza niż 1240, a została opuszczona”.
Autor przywołuje również badania Berghausa, który analizując pochodzenie nazwy wsi, zwraca uwagę na częste zamiany litery „W” na „G” w starosłowiańskich formach zapisu, jak np. „Wostow” czy „Vztowa”, co dodatkowo potwierdza tożsamość dawnego Güstow z dzisiejszym Ustowem. Kolejne formy nazwy w dokumentach – Gustoue, Gustowe – pojawiają się już w 1268 roku.
Wśród licznych ciekawostek historycznych, w materiale o Ustowie uwagę przyciąga opowieść o młynie wodnym, który istniał niegdyś nad strumieniem Buckow – dzisiejszą Bukową. Młyn, wzniesiony w 1762 roku przez porucznika Georga Wilhelma von Sydow, opiekuna Friedricha Wilhelma, był poważną inwestycją – koszt budowy wyniósł 450 talarów. Po trzydziestu latach został sprzedany za 1500 talarów i ponownie włączony do majątku. Możliwe, że ucierpiał w trakcie oblężenia z 1813 roku.
Mało kto dziś wie, że Ustowo posiadało zabudowania położone pod skarpą, tuż przy Odrze. Do dziś zachowały się tam ślady dawnych murów oporowych i ceglane ruiny, w które wrastają korzenie drzew – milczący świadkowie minionych epok.
W tekście nie brak także informacji genealogicznych oraz nazwisk dawnych właścicieli i zarządców majątku Ustowo, co czyni go wartościowym źródłem nie tylko dla pasjonatów historii regionalnej, ale również dla genealogów i badaczy. Jest także obszerna historia ustowskiego kościoła oraz charakterystycznych domów, tak zwanych dwojaków, które widzimy, wjeżdżając do Ustowa od strony Szczecina.
Na końcu znajdujemy obszerny akapit o powojennym Ustowie. Jak czytamy: „Według prasy okresu powojennego Ustowo zaczęło dynamicznie "majętnieć" i zmieniać się z osady rolniczej w bardziej bogatsze przedmieście Szczecina, mowa tu oczywiście o latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Według wzmianki z 1959 roku w trakcie wizyty autora artykułu z Kuriera Szczecińskiego, mieszkańcy mieli udawać się na Wszystkich Świętych na cmentarz - oznacza to, że nekropolia we wsi mogła jeszcze istnieć. Wspomniano, że Edward Koprawicz kupił niedawno Iśniąco czerwoną Jawę, wspomniany został pan Stanisław Wartolcow (nazwisko niedokładne) i pani Leokadia Wartolcow. Prócz nich wspomniano, że pan Jan Mławski kupił elegancką Octavię, a pani Maria Długosz kontrolowała mechaniczne dojenie krów. Skąd artykuł o majętności ludzi? Ustowo jako gospodarstwo i spółdzielnia miała wygenerować duże zyski, jakie podzielono na 36 rodzin. Spółdzielnia powstała w 1949 roku mając 350 hektarów ornej ziemi, 107 hektarów łąk, 80 świń, 160 krów i maszyny gospodarcze”.
Pełna historia Ustowa dostępna jest na stronie:
https://historyczny.szczecin.pl/ustowo-dawne-gustow-historia-wsi/. Zdecydowanie warto zajrzeć.
Na mapach Ustowo i okolice z czasów szwedzkich.
